تحقیقات برروی احتمال سلاح بیولوژی بودن این ویروس هم اکنون در حال انجام است اما تاکنون اطلاعاتی که بتواند این موضوع را اثبات کند یافت نشده است . گمانه زنی ها از آنجا آغاز شد که مدت هاست آمریکا در حال تلاش برای رقابت برقراری ثبات در موقعیت خود در اقتصاد جهانی است و یکی از رقیب های اصلی آن کشور چین میباشد . این ویروس هم اکنون توانسته است بازار های جهانی ، قیمت نفت و ... را دچار اختلال کند که احتمال می رود نقشه هایی از پیش تعیین شده باشد .
آیا کرونای جدید سلاح بیولوژیکی است؟
نخستین بار در ایران سردار سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از احتمال سلاح بیولوژیکی بودن ویروس کرونا پرده برداشت. فرمانده کل سپاه در همین رابطه گفت: «این ویروس ممکن است محصول تهاجم بیولوژیکی آمریکا باشد که در ابتدا به چین و سپس به ایران و سایر نقاط دنیا شیوع پیدا کرده، آمریکا بداند که اگر این کار را انجام داده به اهلش بر خواهد گشت و اگر هم کار آمریکا نباشد باز این ویروس مهار خواهد شد».
اما پس از آن سیدعلی خامنه ای اولین رهبری بود که این ادعا را مطرح کرد و تصمیماتی را در این راستا صادر کردند . پس از آن مایک پمپئو به سخنان رهبر ایران واکنش نشان داد و ایران را به ترویج اخبار کذب متهم کرد .
همچنین ترامپ رئیس جمهور امریکا ویروس COVID-19 را با عنوان ویروس چینی مطرح نموده است که این امر منجر به پاسخ رسمی چین گردیده و مجادلات سیاسی مابین این دو کشور را بهمراه داشت .
توکسینهای بیولوژیک[ویرایش]
توکسینها عبارتند از هر نوع ماده سمی با منشأ طبیعی که توسط حیوانات، گیاهان یا میکرب‌ها تولید می‌شوند. این مواد با عوامل شیمیایی ساخت دست بشر مانند وی‌ایکس، سیانید یا موستارد تفاوت دارند. معمولاً فرار نیستند و معمولاً تأثیر پوستی واضحی ندارند (مایکو توکسینها جزء استثنائات محسوب می‌شوند) و معمولاً نسبت به وزن سمیت بیشتری نسبت به عوامل شیمیایی دارند. عدم فرار بودن آنها، مشخص‌کننده آنها از بین خیلی از عوامل تهدیدکننده شیمیایی است. این خاصیت باعث می‌شود که معمولاً آلودگی مجدد یا مواجهه شخص به شخص نسبت به آنها رخ بدهد.
بسیاری از توکسینها مانند توکسینهای با وزن مولکولی پایین و بعضی پپتیدها تقریباً پایدار هستند در صورتی که پایداری توکسینهای پروتئینی بزرگ تولید شده توسط باکتری‌ها خیلی متغیر است. توکسینهای باکتریایی مانند توکسین بوتولینوم یا توکسین شیگا از نظر دوز کشنده قویترین سم‌های موجود هستند. در صورتی که مایکو توکسینها جزء عوامل خیلی ضعیف هستند و هزاران مرتبه ضعیف تر از توکسین بوتولینوم هستند.
بعضی از توکسینها اگر به عنوان آئروسل و از طریق تنفس وارد بدن شوند خیلی سمی تر هستند؛ در صورتی که از طریق خوراکی تأثیر آنها کاملاً ضعیف می‌شود (ریسین، ساکسی توکسین و T۲ مایکوتوکسینها)؛ در مقابل توکسینی مانند بوتولیسم در صورت ورود به بدن به شکل آئروسل سمیت کمتری نسبت به ورود از دستگاه گوارش (هضم) دارد. البته ضعیف بودن سم بوتولیسم هنگام مصرف به صورت تنفسی، قابلیت استفاده از آن به عنوان یک جنگ‌افزار بالقوه بیولوژیک را محدود نمی‌کند.
سمیت پایین یک توکسین یکی از عوامل محدودکننده برای استفاده از آن به عنوان جنگ‌افزار است. محدودیت دیگر در مورد توکسینها زمان اثر آنها است به عنوان مثال ساکسی توکسین فقط در حدود چند دقیقه مؤثر است.
کمترین دوزی که بتواند ۵۰٪ از افراد مورد مواجهه را بکشد LD۵۰ نام دارد که به صورت میکروگرم در هر کیلوگرم بیان می‌شود. در بعضی از عوامل ضعیف تر مانند ریسین مقادیر بسیار عظیمی (در حد چندین تن) مورد نیاز است تا پوشش یک منطقه در هوای آزاد به صورت مؤثر صورت بگیرد.
هر جا از توکسینها بحث می‌شود، باید ناتوان سازی نیز همانند کشندگی در نظر گرفته شود. توکسینهای متعددی هستند که باعث بروز ناتوانی در سطح پایین‌تر از کشندگی می‌شوند و بنابراین مورد توجه نظامی برای ناتوان ساختن سربازان دشمن هستند.
در این بحث ما در مورد چهار توکسین که بیشترین احتمال کاربرد را دارند بحث می‌کنیم:
علایم و نشانه‌ها: پتوز، ضعف عمومی، گیجی، دهان و گلوی خشک، دوبینی و دید تار، دیزآرتری، دیس فونی و به دنبال این علایم فلج شل قرینه پایین رونده و نارسایی تنفسی. علایم به سرعت در ۲۴ تا ۳۶ ساعت بعد از مواجهه شروع می‌شود و ممکن است تا روزها بعد از تنفس توکسین ادامه پیدا کند.
تشخیص: تشخیص بالینی است و یافته‌های خاص آزمایشگاهی وجود ندارد. در صورتی که علایم مختلف با ضعف پیشرونده بولبار، ضعف عضلانی و ضعف تنفسی همراه باشند، حمله بیولوژیک باید مد نظر قرار بگیرد.
درمان: در نارسایی تنفسی انتوباسیون و تنفس مصنوعی مورد نیاز است. ممکن است تراکئوستومی مورد نیاز باشد. تجویز آنتی توکسین بوتولیسم هفت ظرفیتی ممکن است از پیشرفت بیماری به طرف نارسایی تنفسی جلوگیری کند یا شدت آن را کاهش دهد.
پیشگیری: واکسن توکسوئید پنج ظرفیتی (تیپ A,B,C,D,E) ممکن است به عنوان یک محصول IND برای افراد در معرض خطر بالا تجویز شود.
جداسازی و پاکسازی: انجام توصیه‌های استاندارد برای کارکنان بهداشتی. توکسین از طریق پوستی جذب نمی‌شود و فعالیتی ندارد. تولید آئروسل‌های ثانوی از جانب بیمار نیز خطرناک محسوب نمی‌شود. برای پاک کردن محیط آلوده می‌توان از محلول هیپوکلریت ۰٫۵٪ برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باضافه آب و صابون استفاده کرد.
انترو توکسین بی استافیلو کوکی[ویرایش]
علایم و نشانه‌ها: سه تا دوازده ساعت بعد از مواجهه تنفسی به صورت ناگهانی علایم شروع می‌شوند. این علایم عبارتند از تب، لرز، سردرد، درد عضلانی و سرفه خشک. بعضی بیماران ممکن است دچار تنفس‌های کوتاه و درد ناگهانی در وسط سینه شوند. ممکن است تب ۲ تا ۵ روز طول بکشد. سرفه گاهی تا چهار هفته هم ادامه می‌یابد. اگر مواجهه با توکسین به صورت خوراکی اتفاق بیفتد ممکن است شخص دچار تهوع، استفراغ و اسهال گردد. مواجهه طولانی می‌تواند منجر به شوک سپتیک و مرگ گردد.
تشخیص: تشخیص بالینی است. بیماران افراد تب داری هستند که دچار سندرم تنفسی هستند ولی علایم غیرطبیعی در گرافی سینه ندارند. اگر تعداد زیادی از افراد (مخصوصاً سربازان) به‌طور هم‌زمان دچار این علایم گردند می‌توان آن را نشانگر تحت حمله قرار گرفتن با این توکسین دانست.
درمان: درمان محدود به اقدامات حمایتی است. در موارد شدید حمایت تنفسی مورد نیاز است. همچنین توجه به کم شدن مایعات بدن بیمار و جبران آن نیز ضروری است.
پیشگیری: کاربرد ماسک محافظ. هنوز واکسن انسانی برای این عامل ساخته نشده‌است.
جداسازی و پاکسازی: انجام توصیه‌های استاندارد برای کارکنان بهداشتی. به کار بردن هیپوکلریت (۰٫۵٪ برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه) به همراه آب و صابون. از بین بردن تمام مواد غذایی که احتمال آلودگی دارند ضروری است.
علایم و نشانه‌ها: ضعف، تب، سرفه و ادم ریه ۱۸ تا ۲۴ ساعت بعد از مواجهه تنفسی روی می‌دهد و بدنبال آن دیسترس شدید تنفسی و مرگ در اثر هیپوکسمی در عرض ۳۶ تا ۷۲ ساعت رخ می‌دهد.
تشخیص: علایم ذکر شده اگر به‌طور فراگیر در جمعیت یک ناحیه جغرافیایی دیده شوند، نشانگر مواجهه تنفسی هستند. دوره زمانی سریع تشدید علایم و مرگ و معمولاً در اثر یک عامل عفونی غیرمعمول است. یافته‌های آزمایشگاهی غیر اختصاصی هستند اما مشابه تمام التهاب‌های ریوی که منجر به آدم ریه می‌گردند، ELIZA اختصاصی سرم در دسترس است.
درمان: پی‌گیری به صورت اقدامات حمایتی است. گاهی وقتها شامل درمان ادم ریه نیز می‌گردد. در صورت مواجهه گوارشی شستشوی معده نیز ضرورت دارد.
پیشگیری: فعلاً واکسن یا آنتی توکسین پیشگیری‌کننده‌ای برای کاربرد انسانی وجود ندارد. فعلاً به کار بردن ماسک محافظ بهترین وسیله حفاظتی در مقابل عامل تنفسی است.
جداسازی و پاکسازی: انجام توصیه‌های استاندارد برای کارکنان بهداشتی. آئروسل‌های ثانویه تولید شده توسط بیمار برای کارکنان بهداشتی خطرناک نیست. محلول رقیق هیپوکلریت (۰٫۱٪ سدیم هیپوکلریت) همراه با آب و صابون برای زدودن عفونت پوستی کافی است.
مایکو توکسینهای تی دو[ویرایش]
علایم و نشانه‌ها: مواجهه باعث درد و سوزش پوستی، برافروختگی، قرمزی، وزیکولهای متعدد و نکروز پوستی می‌گردد. تأثیر آن بر روی راه‌های تنفسی فوقانی (بینی و گلو) باعث درد، آبریزش از بینی، عطسه، سرفه، دیس پنه، ویز تنفسی، درد در قفسه سینه و هموپتیزی است. مواجهه گوارشی با توکسین (بعد از هضم) یا تماس چشمی نیز باعث عوارض می‌گردد. مسمومیت شدید باعث ضعف، آتاکسی، کلاپس عروقی، شوک و مرگ می‌شود.
تشخیص: اگر حمله با آئروسل به صورت باران زرد (قطرک‌های زردی که باعث رنگی شدن لباس و محیط می‌گردند) باشد این عامل باید در نظر گرفته شود. برای تشخیص قطعی نمونه خون، بافت و نمونه‌های محیطی لازم است.
درمان: آنتی دوت اختصاصی وجود ندارد. در صورت خورده شدن توکسین (مواجهه گوارشی) شارکول سوپراکتیو می‌تواند استفاده شود.
پیشگیری: تنها وسیله پیشگیری استفاده از ماسک و لباس‌های محافظ حین حمله است. هیچ درمان اختصاصی برای کاربرد در محل وجود ندارد.
جداسازی و پاکسازی: انجام توصیه‌های استاندارد برای کارکنان بهداشتی. لباس‌های بیرونی باید بلافاصله تعویض شود و قسمت‌هایی از پوست که مواجهه داشته‌اند با آب و صابون شسته شوند. مواجهه چشمی باید با حجم بالای شستشو با سالین درمان گردد. وقتی پاکسازی صورت گرفت؛ دیگر جداسازی لازم نیست. پاکسازی آلودگی محیطی نیاز به استفاده از محلول هیپوکلریت همراه با بازها در بازه مشخص زمانی را دارد. به‌طور مثال مخلوط ۰٫۱٪ هیپوکلریت و ۰٫۱ مول از سود سوزآور (NaOH) در حدود یک ساعت.
تشخیص استفاده از سلاحهای بیولوژیک[ویرایش]
برای مقابله و دفاع در مورد جنگ‌افزارهای بیولوژیک هوشیاری کامل لازم است. هنگام پخش یک عامل بیولوژیک بهترین راه برای کم کردن یا جلوگیری از اثر عوامل، تشخیص آئروسل بیولوژیک قبل از گسترش آن بر روی هدف و اطلاع به موقع به پرسنل برای انجام اقدامات حفاظتی، است.
امروزه دستگاه‌های تشخیص عوامل بیولوژیک ساخته شده‌اند ولی فقط در اختیار تعدادی از کشورهای پیشرفته می‌باشند. عدم تشخیص به موقع یک حمله بیولوژیک همیشه برابر با این خواهد بود که تعداد زیادی از سربازان حفاظت نشده به سربازان مریض تبدیل گردند.
با در نظر گرفتن این موارد، در صورت عدم دسترسی به دستگاه‌های تشخیصی، حفاظت از نظر پزشکی (واکسیناسیون و سایر انواع پیشگیری)، هوشیاری و حفاظت فیزیکی مهمترین و تنها ابزار در دسترس برای مقابله با حمله جنگ‌افزارهای بیولوژیک خواهد بود.
سرنخ‌های عمومی برای تشخیص استفاده از سلاحهای بیولوژیک[ویرایش]
به ترتیب از اختصاصی‌ترین موارد تا غیر اختصاصی‌ترین موارد.[۱۷]
- موارد مشخصی از بیماری که به وسیله عوامل غیر شایع ایجاد می‌شود، در غیاب توضیح اپیدمیولوژیک مشخص
- سویه‌های غیر شایع، کمیاب یا دستکاری ژنتیکی شده عوامل بیماریزا
- موارد بالاتر مرگ و میر یا ناتوانی در بیماران نسبت به بیماران دیگر با علایم مشابه
- نمودهای غیرمعمول از یک بیماری
- توزیع غیرمعمول جغرافیایی یا فصلی
- بیماریهای آندمیک با بروز بالای غیرقابل توجیه
- انتقال بیماری از روشهای نادر (قطرک‌های تنفسی، آب، غذا)
- دیده شدن بیماری در بین افرادی که از سیستم تهویه یکسان استفاده می‌کنند در صورتی که افراد دیگر با سیستم‌های دیگر تهویه در آن منطقه گرفتار نشده‌اند.
- چند بیماری متفاوت در یک بیمار بدون توضیح مشخص
- بیماری کمیابی که تعداد زیاد و پراکنده‌ای از افراد را درگیر کند.
- بروز بیماری غیرمعمول در بین گروه‌های سنی یا جمعیتهای خاص
- موارد غیرمعمول بیماری یا مرگ در بین حیوانات که قبل از بروز بیماری در بین جمعیت انسانی اتفاق افتاده‌است.
- ابتلای ناگهانی افراد زیاد به‌طوری‌که امکانات درمانی جوابگو نباشد.
- آرایش ژنتیک مشابه در عامل بیماری به دست آمده از افراد مبتلا
- مجموعه مداومی از بیماریهای مشابه در نواحی یا جمعیتهای غیر متصل به هم
- فراوانی موارد بیماری و مرگ به شکل توجیه ناپذیر
سیستم‌های تولید آئروسل برای عوامل بیولوژیک معمولاً ابرهای غیرقابل دیدن، با ذرات قطره‌ای کوچکتر از ۱۰ میکرون ایجاد می‌کنند. این ذرات می‌توانند برای مدت‌های طولانی در هوا شناور باقی بمانند. در صورت تنفس این عوامل درگیری ریوی اتفاق خواهد افتاد. مشکل دیگر آلودگی بدن فرد و لباس‌های او در صورت مواجهه با این عوامل است که حتماً باید پاکسازی آنها صورت بگیرد.
فضای مؤثری که تحت پوشش این عوامل قرار می‌گیرد متغیر است و بستگی به عوامل متعددی مثل سرعت باد، جهت باد و چگونگی تابش آفتاب دارد. در مواردی که ایستگاه اعلام خطر مؤثر برای تشخیص حمله وجود ندارد اولین کلید تشخیصی دیدن علایم کلینیکی مطابق با یکی از عوامل بیولوژیک در یک جمعیت است که می‌تواند روزها و ساعت‌ها بعد از حمله باشد.
توکسینها می‌توانند به‌طور مستقیم باعث آسیب ریوی گردند یا این که بعد از جذب باعث ایجاد مسمومیت سیستمیک گردند. معمولاً توکسینها در صورت ورود از راه تنفسی خیلی شدیدتر و قویتر از دیگر راه‌های مواجهه تأثیر می‌گذارند. سایر غشاهای مخاطی مثل ملتحمه چشم هم نسبت به بسیاری از عوامل بیولوژیک آسیب‌پذیر است بنابراین حفاظت فیزیکی باید به صورت ماسکهایی استفاده شود که تمام صورت را می‌پوشانند و مانند ماسکهای شیمیایی فیلتر کوچکی نیز دارند.
سایر راه‌های ورود عوامل بیولوژیک (غیر از تنفس) معمولاً اهمیت کمتری دارند ولی باید در نظر گرفته شوند. آلودگی منابع آبی و غذایی بعد از حمله بیولوژیک می‌تواند باعث بروز عفونت یا مسمومیت در فرد مورد مواجهه گردد؛ بنابراین برای مقابله باید مطمئن شد که منابع آبی و غذایی فاقد آلودگی هستند و حفاظت کافی در مقابل حمله بیولوژیک را دارند.
با اینکه پوست حفاظ خوبی در مقابل بسیاری از عوامل بیولوژیک است (مایکوتوکسین تی دو یک استثنا در این مورد است) ولی در هر صورت آلودگی پوستی باعث عبور تعداد کمی از باکتری‌ها و سموم به کار برده شده می‌شود و بنابراین باید در مقابل حمله محافظت گردد.
آلودگی زدایی[ویرایش]
وارد شدن ارگانیسم یا توکسین به بافت‌ها یا مواد استریل را آلودگی می‌نامیم.
آلودگی زدایی، عفونت زدایی یا استریل کردن مواد آلوده در واقع فرآیندی برای مناسب کردن آنها جهت استفاده است. آلودگی زدایی از بین بردن انتخابی بعضی از میکرو ارگانیسم‌ها به منظور جلوگیری از انتقال آنهاست ولی استریل کردن به مفهوم کشتن کامل همه میکرو ارگانیسمهاست.
آلودگی زدایی همواره نقش بسیار مهمی در کنترل بیماریهای عفونی داشته‌است. عوامل بیولوژیک می‌توانند توسط روشهای زیر آلودگی زدایی شوند.
آلودگی زدایی مکانیکی[ویرایش]
کارهایی که عامل را از محیط خارج می‌کنند ولی الزاماً آن را از بین نمی‌برند.
مثال بارز آن تصفیه آب برای مصارف نوشیدن با روش فیلتر کردن است که برای خارج کردن عوامل بیولوژیک مشخصی (ویبریو کلرا یا کلستریدیوم بوتولینوم) که ممکن است مخصوصاً برای آلوده کردن یک مخزن آب استفاده شوند، به کار می‌رود.
آلودگی زدایی شیمیایی[ویرایش]
خطر عوامل بیولوژیک با بکار بردن گندزداها از بین می‌رود. این گندزداها بیشتر به صورت مایع، گاز یا آئروسل استفاده می‌شوند. چیزی که باید به یادداشت این است که گاهی وقتها خود این عوامل گند زدا هم می‌توانند برای انسانها، حیوانات یا محیط خطرناک باشند.
مواجهه پوستی با عوامل بیولوژیک باید سریعاً توسط شستشو با آب و صابون مقابله شود. شستشوی خوب با این روش مقادیر زیادی از مواد آسیب زا را از روی پوست پاک می‌کند. موضوع مهم به کار بردن بورس همراه با شستشو است و سپس استفاده از مقادیر زیادی آب. پس از شستشو با آب و صابون باید نواحی آلوده شده پوست را با محلول ۰٫۵٪ هیپوکلریت سدیم شستشو داد و حدود ۱۰ دقیقه آغشته به این محلول نگاه داشت.
برای آلودگی زدایی لباس‌ها و وسایل نیز محلول ۵٪ هیپوکلریت سدیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی حدود ۳۰ دقیقه باید این وسایل را در محلول خیساند و سپس شستشوی معمولی با سایر مواد انجام بگیرد.
آلودگی زدایی فیزیکی[ویرایش]
عوامل بیولوژیک می‌توانند از طریق ابزارهای فیزیکی مانند گرما یا اشعه ماورای بنفش نیز از بین بروند.
برای از بین بردن کامل خطر، استریل کردن با گرمای خشک (دمای ۱۶۰ درجه سلسیوس به مدت دو ساعت) توصیه می‌شود. اگر گرمای با بخار (اتوکلاو) در دسترس بود دمای ۱۲۱ درجه سلسیوس با فشار یک اتمسفر در حدود ۲۰ دقیقه کافی است.
اشعه ماورای بنفش نیز از عوامل آلودگی زداست که در نور خورشید هم وجود دارد و معمولاً همراه با خشک کردن (خشک کردن در نور آفتاب) به کار می‌رود.
استفاده از نور خورشید راه حل ساده‌ای است ولی استاندارد زمانی و محل خاصی برای آن وجود ندارد و محدودیت آن این است که آلودگی زدایی فقط در مناطق در معرض مستقیم آفتاب قرار گرفته‌است و قسمت‌هایی از وسایل یا سطوح که در معرض نور مستقیم قرار نگرفته‌اند آلوده می‌مانند.
اتاقها و مناطق دربسته معمولاً با گاز یا آئروسل‌ها گند زدایی می‌شوند. اگر آلودگی زدایی برای جاده و خیابان لازم باشد می‌توان از کلرین - کلسیم یا لای استفاده کرد. در بلند مدت طبیعت با خشکی و اشعه ماورای بنفش محیط را ضدعفونی خواهد کرد.
