پروژه های قابل انجام برای قوه قضاییه با کاربرد هوش مصنوعی

دکتر بهروز نقویان

با توجه به وظایف قوه قضاییه نظارت بر حسن اجرای قوانین،کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام و اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین می باشد و طبق قانون اساسی و انتظار رهبری هوش مصنوعی تنها راه حل پیشگیری و تشخیص و کمک به مسئولین و قضات و اجرای عدالت می باشد در ذیل متن استخراج شده از قانون اساسی در خصوص قوه قضائیه را می‌خوانید: اصل ۱۵۶: قوه قضاییه قوه‏ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و عهده‏دار وظایف زیر است‏: ۱- رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین میکند ۲- احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادیهای مشروع ۳- نظارت بر حسن اجرای قوانین ۴- کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام ۵- اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین اصل ۱۵۷: به منظور انجام مسئولیت‏های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت ۵ سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می‌کند که عالی‌ترین مقام قوه قضاییه است

1-تهیه سامانه پیشگیری از جرائم هوشمند کشور

در حال حاضر تعداد زیادی از پرونده ها در محاکم قضایی در مدت زمان طولانی در حال پیگیری و بررسی می باشد و بانک اطلاعات بزرگی از اطلاعات ایجاد گردیده که می تواند برای تصمیم گیری و جلوگیری از وقوع جرم از الگوریتم هوش مصنوعی از وقوع بسیاری از جرائم قبل از وقوع جلوگیری نمود و در نتیجه از حجم انبوه شکایات و جرائم کاسته شود.

2-سیستم تصمیم یار برای قضات و مسئولین قضایی

حمایت کامپیوتری باعث کاهش تعداد افراد می شود وامکان برقراری ارتباط از مناطق مختلف را برای سیستم قضایی فراهم می سازد و همچنین باعث افزایش بهره وری بخش ستادی میشود که همه این موارد منجر به کاهش هزینه خواهد شد. چون توانایی ذهن کارکنان در پردازش ذخیره ودسترسی به اطلاعات محدود است با استفاده ازاین سیستمها می توانیم این محدودیت را برطرف کنیم.سیستم‌های پشتیبانی تصمیم، سیستم‌هایی هستند که منابع فکری افراد را با قابلیت‌های کامپیوتر، جهت بهبود کیفیت تصمیمات به کار می‌گیرند. این سیستم‌ها، معمولاً برای حل مسائل نیمه ساخت یافته به کار می‌روند. این سیستمها،منابع انسانی (اگاهیهای فردی ) را با قابلیتهای کامپیوتری ترکیب میکنند تا باعث ارتقاء کیفیت تصمیم گیریها مخصوصا در مورد مسائل نیمه ساخت یافته شوند.

3-سامانه هوشمند نظارت بر عملکرد مدیران مطابق قوانین کشوری

بدلیل عدم نظارت لحظه ایی بر مدیران کشوری در سه قوا تا اشکار شدن تخلف امکان ضرر و زیان و فساد براحتی وجود دارد .ا ارتباط بانکهای اطلاعاتی کلیه سازمان و بانکها و .... تطابق آن با قوانین کشوری با استفاده از هوش مصنوعی تخلفات مدیران بسرعت مشخص و عکس العمل داده می شود

4-سیستم قضایی هوشمند

با توجه مسئله شهرهای هوشمند و کشور هوشمند با توجه تحولات سریع اجتماعی ،فرهنگی واقتصادی ... نیازمند عکس العمل مدیران کلان قضایی (شورای عالی قوه قضاییه(در سیاست گذاری کلان کشور می باشد و تطابق سیاست با قوانین اسلام و کشور نیازمند سیستم اطلاعاتی مسولان اجرایی، یک سیستم اطلاعاتی مدیریت بسیار تعاملی است که دارای ویژگیهای سیستمهای پشتیبان تصمیم و دیگر ابزار های هوش مصنوعی است تا به مدیران این توانایی را بدهد که مشکلات و فرصتهای محیطی موجود را شناسایی کنند. این سیستمها به مسولان این امکان را می دهند تا اطلاعات را به اشکال مختلف و دلخواه ببینند تا هر چه بهتر آن را درک کنندو در نهایت با در نظر گرفتن فاکتورهای اصلی و اصول و خط قرمزها بهترین سیاست ها را برای کشور اتخاذ نمایند

5-سامانه تامین اجتماعی قصایی

در برخی موارد تصمیماتی که یک فرد یا گروه اتخاذ می کنند، ممکن است بر زندگی گروه بیشتری (حتی کل جامعه) تاثیرگذار باشد.امروزه در این دنیای پیچیده، برای حل مسائل به منابع اطلاعاتی بیش از آنچه در دسترس است، نیاز می باشد. در بررسی موضوعات مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی، فناوری و ... باید اولویت ها را تعیین کرد. به عبارت دیگر باید در خصوص اولویت یک هدف نسبت به دیگری به نوعی توافق دست یافت که این توافق در مورد مسائلی که از احتمال خطای بالایی برخوردارند، بسیار دشوار است.لذا وجود چنین سامانه ایی که منابع اطلاعاتی آن تمامی افراد جامعه می باشند می تواند به پیشرفت جامعه و سلامت روانی و قضایی جامعه کمک شایان نماید .

6-سیستم پویای احکام قضایی هوشمند

در قوانین کیفری کشور بیش از 1500عنوان مجرمانه وجوددارد که بیشتر آنها منتهی به حبس می شوند .تعیین مجازات حبس بعنوان کیفر مجرم ، برای فرد وجامعه عوارضی دارد که فرد خاطی سابقه دار می شود و به زندان می رود و قطعا ضمن تحمل حبس و متنبه شدن در محیط وجامعه ای جدید قرار می گیرد که ناخواسته با سبک و شیوه زندگی و رفتار مجرمانه آنها نیز آشنا می شود. و در واقع اگر فردی بصورت بالقوه زمینه های گرایش به سمت بزهکاری داشته ، بعد ازخروج از حبس این گرایشها و تمایلات به سمت بالفعل شدن رفته اند . و به همین دلیل است که زندان را دانشگاه آموزش جرم می دانند. خصوصا که بعلت محدودیت فضای زندان طبقه بندی زندانیان بصورت درست و دقیق انجام نمی گیرد و بالاجبار وناخواسته در کنار هم قرار می گیرند .لذا به نظر این عده بایستی به سراغ مجازاتهای نوین و جایگزین رفت و حتی برخی اعتقاد دارند چون مجازات حبس جرم زاست بایستی ملغی گردد و نظام خمایتی از طبقه جرم خیز که به ناجار با توجه به فشار اقتصادی و عوامل رشدی و فرهنگی را اجرا نماییم .

1- پالایش قوانین کیفری و ا قدام به جرم زدایی وحبس زدایی از قوانین فعلی با اندیشه وتفکر و به قول مقام معظم رهبری شتابنده نه شتابزده . 2- تعیین دقیق سن مسئولیت کیفری به نحو ی که از ورود بی مورد جوانان به چرخه رسیدگی کیفری جلوگیری به عمل آید . 3-تربیت نیروی انسانی و آموزش ،درست عمل کردن به قوانین، و در واقع ترویج این تفکر که مجازات حبس آخرین راهکار باشد . 4- اصلاح مقررات مربوط به بازداشت موقت ومحدود کردن بازداشت موقت در موارد معین وتعیین شده بوسیله قانونگذار . 5- فعال کردن نهادهای بعداز خروج از زندان جهت باز اجتماعی کردن بزهکاران و شغل یابی برای آنها. 6- استفاده از مجازاتهای جایگزین و محدود کردن حبس به جرائم جنایی و هم زمان آموزش مردم وجامعه که انتظار نداشته باشند نتیجه شکایت آنها حتما حبس محکوم علیه باشد . سامانه تامین اجتماخی از لحظه اول دستگیری متهم اطلاعات کاملی از وی را ثبت و با توجه دلایل جرم با توجه به الگوریتم هوش مصنوعی انواع مجازاتهای بجز حبس را به قضات پیشنهاد می دهد 

7-سامانه مشاور قضایی و وکیل هوشمند

با توجه به سختی دسترسی به مشاور قضایی و وکیل و هزینه فراوان امکان داشتن وکیل با تجربه و مجرب کم می باشد و اغلب حق شاکیان از بین می رود این سیستم هوشمند با داشتن بانک اطلاعاتی از قوانین و ارائه راه حل امکان دفاع و گرفتن حق را می دهد و به عنوان یک وکیل توانا به راهنمایی شاکیان می پردازد و با دفاع مناسب امکان تصمیم گیری قاضی هم راحت تر و سریع تر می گردد .با ارتباط با سیستم های پیشنهادی قبل امکان راهنمایی بهتری و مراجعات کمتر می شود

8-ایجاد کشور هوشمند با مشارکت سه قوه

تمامی اطلاعات کشور در بانکهای اطلاعاتی ثبت گردیده و با وضع قوانین توسط مجلس مطابق قوانین اسلام و قانون اساسی ،دولت ،موظف به اجرای آن می باشد و نظارت بر اجرای قوانین بر عهده مجلس بوده و در صورت تخلف سهوی و عمدی موضوع توسط قوه قضاییه رسیدگی و از تخلف جلوگیری می گردد در این راستا سامانه فوق به تمامی اطلاعات بانکهای اطلاعاتی دسترسی و با کمک هوش مصنوعی الگوریتم صحت عملکرد مطابق قوانین مصوب بصورت لحظه ایی به مسئولان ارائه می گرددو در نتیجه از عدم اجرای قوانین و تخلف و فساد جلوگیری می گردد.

در حال حاضر قوانین زیادی توسط مجلس تصویب ولی دولت بدرستی و یا مطابق برنامه اجرا نمی نماید و نارضایتی عمومی ایجاد می گردد مثلا افزایش بنزین که مقرر بود در 5 سال انجام شود ولی یک شبه 300 درصد افزایش یافت و مشکلاتی برای نظام ایجاد نمود و یا اختلاس هایی که اگر به موقع کشف و جلوگیری می شد الان کمبود بودجه نداشتیم و طرح هایی که فقط مصوب و هرگز اجرا نمی شود و بودجه آن صرف امور دیگر می گردد. در صورت ایجاد چرخه هوشمند مابین سه قوا و امکان نظارت آنی توسط تحلیل داده های دستگاه های قانون گذاری ، اجرایی و قضایی تحت فرامین رهبری مطابق برنامه های مصوب بروز خطای سهوی و عمدی و راههای دور زدن قانون توسط نظام هوشمند گرفته می شود

9-مهندسی هوشمندانه آینده در قوه قضاییه با کمک هوش مصنوعی

مهندسی هوشمندانه آینده در قوه قضاییه و راه حل ها و سناریو های رسیدن به فرهنگ جامعه عدالت محور و بدور از جرم و جنایت را برنامه ریزی می نماید ایجاد فرهنگ بومی یا در واقع cultural home در جامعه است که برای جامعه، هدف می آفریند. برای جامعه ایجاد انگیزش می کند و امید را در جامعه تسری می دهد.جامعه ای عدالت محور، جامعه ای سالم، با نشاط، خداترس و در یک کلام آن جامعه آرمانی که در افق چشم انداز پیش بینی شده است را داشته باشیم، یکی از نشانگرهای آن این است که آینده‌پژوهی در جامعه مان بسط و گسترش داده شود. برهمین مبنا است که می شود گفت همه رشته ها و حتی افراد هم، نیازمند فهم و درک آینده پژوهی هستند.

امیرالمومنین علی (ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند که " به پیامدها بیندیش تا در بحران‌ها گرفتار نشوی". بسیاری از آینده پژوهان اعتقاد دارند که بهترین روش پیش بینی آینده، ساختن آن است. همان طور که برای مثال ما در آینده پژوهی های هنجاری و ترسیم آینده‌های مطلوب نمونه های بسیاری داریم. حضرت امام(ره) جایی می گفتند مثلاً حصر آبادان باید شکسته بشود. این نوعی از آینده پژوهی هنجاری است که آینده مطلوبی را ترسیم می کند که ما باید به دنبال آن باشیم. این یعنی پیش بینی آینده. یعنی در آینده، حصر آبادان شکسته خواهد شد. شما ابزارهای لازم را برای رسیدن به آن آینده به کار می بندید و اهداف و نیروها در این راستا قرار می گیرند. باید توجه داشت که با عنایت به آموزه های دینی، فرهنگی و ملی مان، ما می توانیم از همه کشورهای جهان، آینده‌پژوه‌تر باشیم. به این دلیل که بر ما فرض شده که حتماً باید به آینده توجه بکنیم و به فرهنگ امید حتماً توجه داشته باشیم. همان طور که پیامبر اکرم(ص) می فرمایند اگر امید نباشد هیچ مادری به فرزند خودش شیر نمی دهد و هیچ باغبانی درختی نمی کارد. این همان امید است که باعث پیروزی انقلاب اسلامی شد و ما الان هم نیازمند دمیدن دوباره این فرهنگ امید به کالبد جامعه هستیم تا جامعه بتواند جهش های بلندی داشته باشد. برنامه ریزی بدون توجه به آینده خیال پردازی و اتلاف وقت و ترسیم افق های آینده بدون عمل هم کار عبثی است. حتماً باید آینده پژوهی در کار ما باشد، به ویژه در محیطی که بسیار ناپایدار است. چون مؤلفه های مؤثر بر یک تصمیم به شدت زیاد هستند و این بیانگر همان سامانه های باز و پیچیدگی جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم.

10-قوه قضاییه هوشمند و پیشگیری از جرائم وپاسخ سایر طرح هایی که قبلا ارسال شده است

اساسا، هر کاری که بدنه اصلی آن، بررسی، تطبیق و تشخیص است، به راحتی با استفاده از رویکردهای یادگیری ماشین و هوش مصنوعی قابل شبیه‌سازی است.از جمله مزایای کاربرد هوش مصنوعی در حوزه های مختلف از جمله حقوق قضایی می توان به سرعت بخشیدن به رسیدگی پرونده های موجود و اتخاذ سریع تر تصمیمات و صدور سریع تر احکام قضایی اشاره کرد .متاسفانه بنده در پاسخ رد طرح ها از بکار گیری هوش مصنوعی اثری ندیدیم و صرفا با اطلس جرم شناسی و یا فرافکنی کار به قوه مجریه نمی توانیم از خود سلب مسئولیت کنیم .شاید چیزی حدود 5 میلیون پرونده قضایی با حداقل 10000 رکورد هر پرونده چیزی حدود 50 میلیارد رکورد  رکورد موجود باشد که هوش مصنوعی فقط قادر است ارتباط بین جرم و مجرم و الگوریتم های مناسب را کشف و در اختیار سیاست گذاران و قضات قراردهد و این موضوع از عهده انسان خارج است به 

11-هوش مصنوعی وکیل برای کمک و سرعت کار به انسان

 کاربرد هوش مصنوعی است که با توجه به وظایف قوه قضایه طبق قانون اساسی درحیطه قوه قضایه می باشدکه حلقه ایی از کارایی هوش مصنوعی را در گسترش عدالت در جامعه خواهد داشت . در ابتدا باید بگویم استفاده از علوم پیشرفته اجتناب ناپذیر است و مخالف با آن مانند مخالفت با گردش زمین است و در ضمن ابزار برای کمک و سرعت کار به انسان ساخته می شوند و جا و کار کسی را نمیگیرند . هوش مصنوعی وکیل بشر را قادر می سازد تا سرعت کار و داده های بیشتری را انجام دهد. این سیستم های هوش مصنوعی به ما نشان می دهد که همکاری انسان و هوش مصنوعی از اهمیت برخوردار است. برای یک وکیل انسانی ، تحقیقات لازم برای هفته ها طول می کشد ، اما هوش مصنوعی می تواند این کار را تنها در چند ثانیه انجام دهد. علاوه بر این ، هوش مصنوعی خسته نمی شود ، می خوابد ، نمی خورد و چای نمی نوشد. در حقیقت ، هوش مصنوعی می تواند نتایج موفقیت آمیز تری نسبت به یک وکیل باتجربه داشته باشد. برای بسیاری از کاربردهای هوش مصنوعی ، رویکرد انسان محور از ایده همکاری انسان و هوش مصنوعی به جای رقابت هوش مصنوعی در برابر انسان پشتیبانی می کند.