فروش اینترنتی و امکان دریافت مقالات و داروهای گیاهی در سامانه هوشمندبازار الکترونیک -سهبا https://www.sahba.net
مروری بر روش اندازه‌گیری بیلیروبین
بیلیروبین با استفاده از اسید سولفانیلیک به شکل دیازو بیلیروبین تبدیل می‌گردد و محصول رنگی نهائی در طول موج 540 نانومتر سنجیده می‌شود. از آنجائیکه بیلیروبین غیرکنژوکه یا غیر مستقیم به آهستگی و آرامی وارد واکنش شیمیائی می‌گردد جهت اندازه‌گیری بیلیروبین توتال معرف‌های تسریع کننده واکنش نظیر کافئین یا متانول به معرف و محیط واکنش اضافه می‌شوند و جهت اندازه‌گیری بیلیروبین دایرکت یا مستقیم از معرف بدون تسریع کننده استفاده می‌گردد.
تا سال 1980 تصور می‌شد بیلیروبین مستقیم برابر بیلیروبین کنژوکه می‌باشد ولی امروزه مشخص گردیده که میزان اندازه‌گیری شده بیلیروبین مستقیم شامل مجموع دلتا بیلیروبین و بیلیروبین کنژوکه و مقدار کمی از بیلیروبین غیرکنژوکه می‌باشد.
عوامل مؤثر بر صحت اندازه‌گیری بیلیروبین:
1- نحوه نقل و انتقال نمونه بیلیروبین خصوصاً تأثیر نور و حرارت که با تغییر ایزومر منجر به تشکیل فتو بیلیروبین و افزایش مختصر بیلیروبین مستقیم می‌گردد (و بالعکس تأثیر نور منجر به کاهش بیلیروبین توتال می‌گردد).
2- محلول‌های خیس‌کننده و استفاده از بافرهای نامناسب با پ هاش نامناسب منجر به افزایش بیلیروبین مستقیم می‌گردد.
روش مالوی اولین (بیلی روبین)malloy Evelyn method
سولفونیک اسید با نیتریت سدیم واکنش داده و منجر به تشکیل دیازو سولفانیلیک اسید می‌گردد. در حضور تسریع کننده دی‌متیل‌سولفواکساید هر دو نوع بیلی روبین کنژوکه و غیر کنژوکه (بیلیروبین توتال) با دیازو واکنش داده و تولید آزوبیلی‌روبین می‌نمایند که در طول موج 540 حداکثر جذب را دارا می‌باشد (محلول یا معرف شماره 1 در کیت توتال حاوی سولفونیک اسید و تسریع کننده دی‌متیل سولفوکساید است. محلول شماره 2 کیت توتال حاوی نیتریت سدیم است).
کیت بیلیروبین دایرکت فاقد معرف تسریع کننده دی‌متیل سولفاکساید است و محلول یا معرف شماره 1 صرفاً حاوی سولفونیک اسید می‌باشد و معرف شماره 2 نیز مشابه کیت توتال نیتریت سدیم می‌باشد. استفاده از بلانک سمپل یا نمونه در هر دو روش توتال و دایرکت الزامی است و نهایتاً بایستی جذب بلانک از تست و استاندارد کسر گردد.
حد تشخیصی یا حساسیت بیلیروبین در روش مالوی الوین حدود 075/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. محدوده تشخیصی بیلیروبین در روش مالوی الوین تا 20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و مقادیر بالاتر از این مقدار الزاماً بایستی رقیق شوند.
تداخل دهنده‌های مهم در روش مالوی الوین: گلوکز بالای 300/ تری‌گلیسرید بالای 600/ هموگلوبین بالای 5 گرم در لیتر. پایداری سرم حاوی بیلیروبین در صورت محافظت از نور و حرارت و تبخیر نمونه 3 ساعت در حرارت اطاق است.
کنترل کیفی تست بیلیروبین بهتر است با دو سطح کنترل تجاری نرمال و بالا صورت گیرد و با استفاده از کالیبراتور در غلظت بالا و پائین تست کالیبر گردد. جهت بیلی‌روبین‌های بالای 30 در نوزادان و اطفال بهتر است نمونه با آب مقطر دیونیزه رقیق گردد و جواب نهائی در ضریب رقت محاسبه گردد. در راستای صحه‌گذاری کیت‌های بیلیروبین مهم‌ترین شاخص ارزیابی تکرارپذیری و دقت کیت می‌باشد که در آزمایشگاه می‌توان با تکرار یک نمونه (در 10 نوبت مکرر در یک ردیف کاری و در 10 ردیف کاری متفاوت) به شاخص پراکندگی (ضریب تغییرات) مورد ادعا در بروشور کیت مراجعه نمود و وضعیت دقت اندازه‌گیری شده کیت را با دقت مورد ادعا (در بروشور کیت) مورد ارزیابی مقایسه‌ای قرار داد.
بیلیروبین دلتا / بیلی‌پروتئین
Deltabilirubin / Biliprotein
بیلی‌پروتئین یا دلتا بیلیروبین همان بیلیروبین کنژوکه می‌باشد که به واسطه پیوند کئووالان به آلبومین باند شده و قابلیت دفع کلیوی آن کاهش یافته است و در نهایت عامل اصلی پایداری زردی در بیماران مبتلا به کلستاز یا یرقان‌های کبدی می‌باشد.
زمانی که بیلیروبین کنژوکه نیمه عمر کمتر از 24 ساعت دارد دلتا بیلیروبین یا بیلی‌پروتئین نیمه عمر طولانی معادل آلبومین و حدود 17 روز خواهد داشت و همین موضوع عامل پایداری علامت زردی در طول بهبود یرقان‌های انسدادی یا کبدی بیماران می‌باشد که به دلیل کاهش دفع ادراری آن می‌باشد. بیلیروبین کنژوکه یا مستقیم محلول در آب بوده و سریعاً از کلیه‌ها فیلتر و در ادرار ظهور می‌کند و منجر به بیلیروبین مثبت ادرار می‌گردد.
:فرمول محاسبه دلتا بیلیروبین
Deltabilirubin = Bili Total - (Bili conj + Bili unconj)
تأثیر نور بر بیلیروبین
غالب فرم بیلیروبین گردش خون از نوع ایزومر ترانس بوده (شدیداً غیرمحلول در آب) و عمدتاً در جریان خون به آلبومبن باند می‌گردد. نور منجر به فتو ایزومراسیون بیلیروبین از فرم ترانس به فرم سیس گردیده و فرم ایزومرسیس بیلیروبین با قابلیت حلالیت بالا در آب بیشتر در ادرار ترشح و دفع می‌گردد و این موضوع اساس فتوتراپی و درمان هیپربیلیروبینمی غیرکنژوکه نوزادان را تشکیل می‌دهد. به عبارتی سطح بیلیروبین نوزاد تحت اثر نور بیشتر دفع گردیده و کاهش می‌یابد.
نوسانات فیزیولوژیک بیلیروبین:
ناشتای طولانی مدت (24 تا 48) ساعت منجر به افزایش بیلیروبین توتال به میزان 20 الی 25% می‌گردد.
تأثیر نور روی بیلیروبین:
آفتاب شدید تابستان منجر به کاهش 20 درصدی بیلیروبین نسبت به فصل زمستان می‌گردد.
گارو بستن به مدت طولانی و تغییر وضعیت نشسته به خوابیده منجر به نوسان بیلیروبین خون می‌گردد.
نوسانات سرمی بیلیروبین:
سرم در مجاورت نور مستقیم 30% الی 50% افت بیلیروبین دارد که عمدتاً مربوط به تشکیل فتو بیلیروبین می‌باشد که در اندازه‌گیری به عنوان بیلیروبین کنژوکه اندازه‌گیری می‌شوند، لذا سرم نور خورده باعث کاهش بیلیروبین توتال و غیرکنژوکه و افزایش مختصر بیلیروبین غیرکنژوکه می‌گردد. بیلیروبین سرم در شرایط تاریکی (دور از نور) سه ساعت در حرارت اطاق و 12 ساعت در یخچال پایدار است. روش دیازو به شدت به همولیز حساس است و منجر به نتایج منفی کاذب در بیلیروبین می‌گردد (خصوصاً در روشهای نمونه‌گیری از کف پای نوزادان که احتمال همولیز نمونه بالا است). سرم لیپمیک باعث افزایش کاذب بیلیروبین می‌گردد.
داروهای افزایش دهنده بیلیروبین: آلوپورینول/ اسید اسکوربیک/ کدئین/ متیل دوپا/ قرص ضد بارداری/ داروی ضد مالاریا/ استروئیدها
تفسیر بالینی بیلیروبین و یرقان |
یرقان واژه بالینی است که با تغییر رنگ پوست و عنبیه همراه است. بیلیروبین بالای 2 این حالت را سبب می‌گردد.
طبقه‌بندی هیپر بیلیروبینمی
1- هیپر بیلیروبینمی اگر بالای 50% از نوع کنژوکه همراه باشد هیپر بیلیروبینمی کنژوکه نامیده می‌شود ( مثل سندرم روتور و دابین جانسون و یرقان‌های انسدادی یا کلستاز)
2- هیپر بیلیروبینمی اگر بالای 70% از نوع غیرکنژوکه همراه باشد به نام هیپر بیلیروبینمی غیرکنژوکه نامیده می‌شود (مثل سندرم گیلبرت و کریگلر نجار تیپ 1 و2 و یرقان‌های همولیتیک و هپاتیت‌های داروئی و...).
نوسانات بیلیروبین مستقیم
1- اگر بیلیروبین مستقیم 20% تا 40% توتال بیلیروبین باشد یرقان کبدی بیشتر از یرقان انسدادی (پس از کبدی) مطرح است ( هپاتیت‌های ویرال یا داروئی)
2- اگر بیلیروبین مستقیم 40% تا 60% توتال بیلیروبین باشد هر دو نوع یرقان کبدی و انسدادی می‌تواند مطرح باشد.
3- اگر بیلیروبین مستقیم بیش از60% تا 70% توتال بیلیروبین باشد یرقان انسدادی غالب است
علل هیپر بیلیروبینمی غیرکنژوکه نوزادان:
1- یرقان همولیتیک نوزادان (ناشی از ایزو ایمونیزاسیون و ناسازگاری گروه‌های خونی مادر و نوزاد)
2- یرقان همولیتیک ناشی از کمبود آنزیم نوزاد
3- اسفروسیتوز یا الیپتوسیتوز ارثی
4- عفونت ویرال یا باکتریال یا انگلی نوزادان (سرخجه/ سیفلیس/ توکسوپلاسموز )
5- هیپوتیروئیدی مادرزادی (10% موارد با هیپر بیلیروبینمی غیرکنژوکه همراه است)
6- نوزادان مادران دیابتی
علل هیپر بیلیروبینمی کنژوکه نوزادان:
1- انسداد مسیر صفراوی نوزادان (به دلیل کیست یا آسیت و آترزی صفراوی )
2- هپاتیت نوزادان
3- سپسیس نوزادان خصوصاً پیلونفریت ناشی از اشرشیا کولی نوزادان
4- بیماریهای ارثی (گالاکتوزمی/ فیبروز کیستیک/ عدم تحمل فروکتوز/ تیروزینمی/ گوشه شیرخواران/ کلستاز داخل کبدی فامیلیال یا بیماری بایلر)
علائم آزمایشگاهی هیپر بیلیروبینمی پاتولوژیک نوزادان
1- بیلیروبین توتال بالای هفت در روز اول تولد نوزاد یا افزایش بیش از 5 واحد بیلیروبین در روز اول تولد نوزاد
2- بیلیروبین توتال بالای 5/12در هفته اول زندگی نوزاد بالغ و بالای 15 در نوزادان نارس
3- بیلیروبین مستقیم یا کنژوکه بالای 5/1 در نوزادان
4- طولانی شدن یرقان نوزادان بیش از 7 روز در نوزاد بالغ و بیش از 14 روز در نوزاد نارس
آزمایشات اولیه در هیپر بیلیروبینمی غیرکنژوکه نوزادان
1- اندازه‌گیری سریالی بیلیروبین تام و مستقیم سرم (در فواصل تعیین شده توسط پزشک بر اساس رنگ پوست نوزاد)
2- تعیین گروه خون مادر و نوزاد
3- کومبس مستقیم روی نمونه خون بند ناف نوزاد
4- کومبس غیرمستقیم روی سرم مادر جهت جستجوی آلوآنتی‌بادی
5- کشت خون نوزاد
6- تعیین سطح غلظت سرمی ایمونوگلوبولین‌ها و کمپلمان نوزاد
7- تست‌های سرولوژی عفونی نوزاد
8- پانل تیروئید نوزاد
9- بررسی مواد احیاء کننده غیرقندی در ادرار نوزاد
و بالغین مقادیر نرمال بیلیروبین سرم نوزادان | ||
Bili Direct mg/dl | Bili Total mg/dl | گروه سنی |
< 0.2 | < 2 < 8 < 16 | نوزاد نارس 1 روزه نوزاد نارس 3-1 روزه نوزاد نارس 5-3 روزه |
< 0.2 | <2 | نوزاد بالغ یک روزه (1) |
< 0.2 | 1.4 -8.7 | نوزاد بالغ یک تا سه روزه (3-1) |
< 0.2 | 1.5 - 12 | نوزاد بالغ سه تا پنج روزه (5-3) |
< o.2 | 0.3- 1.2 | بالغین (5 روزه تا 60 سال) |
فروش اینترنتی و امکان دریافت مقالات و داروهای گیاهی در سامانه هوشمندبازار الکترونیک -سهبا https://www.sahba.net